Arılar, arı yetiştirilmesi ve bal üretilmesinde kullanılan ve arıcılık malzemeleri söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken önemli bir etken olarak bilinmektedir. Arıcılık faaliyetinde, arıların doğal yaşam alanlarının korunarak, yönlendirilip yürütülmesi sağlanmaktadır. Bu faaliyet binlerce yıl öncesine dayanmakta olup hem ticari hem de hobi amaçlı yapılabilmektedir. Arıcılığın temel amacı arılardan elde edilmiş olan balın dışında diğer ürünlerin de elde edilebilmesidir. Besleyici değeri oldukça yüksek bir gıda maddesi olan bal ayrıca sağlıklı bir hayatın vazgeçilmezidir. Bunların dışında propolis ve polen şeklindeki diğer bal ürünleri de oldukça besleyici ve sağlıklıdır.
Arıcılığın bilinen tarihi insanlık tarihi kadar eskilere dayanmaktadır. 1919 yılında bulunmuş olan duvar resimlerindeki arıcı tasvirlerine İspanya’nın Valensiya şehrinde rastlanmıştır. Burada bulunan tasvirler ile arıcılığın yaklaşık 15 bin yıl öncesine kadar ver olduğunu söylemek mümkündür. Buna ek olarak Mısır’da yapılan firavun mezarlarındaki araştırmalar doğrultusunda 3200 yıllık kurumuş bir bal bulunmuştur. Bu bağlamda Mısırlılar’ın balı dini törenlerde, besin olarak ve ilaç uygulamalarında sıklıkla kullandıkları kanıtlanmıştır. Mezopotamya’da yaşamış olan Sümerlerin ise MÖ. 3000 yıllarında balı bir ilaç olarak kullandıkları bilinmektedir.
Arıcılık faaliyetleri için önemli bir kaç temel bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Arıcıların kolonileri oluşturabilmek ve mevcut kolonileri yönetebilmeleri için arıcılık malzemeleri hakkında temel bilgilere sahip olmaları gerekmektedir. Bunun yanı sıra arıların yaşam koşullarını da desteklemek sürünün sağlığı ve türün devamlılığı açısından önem arz etmektedir. ebalım ile arıcılıkta doğal tozlaşma sürecinin devam etmesine oldukça önemli bir katkı sağlanmaktadır. Bu kapsamda arılara uygun olan yaşam alanları sunularak bitki çeşitliliğinin arttırılması ve tarım ürünlerinin verimliliğinin arttırılması amaçlanır.
Arıcılık için ilk olarak arılara uygun bir ortamın varlığına dikkat edilmesi gerekir. Rüzgarın ve güneş ışığının engellenmesini sağlayacak uygun bir alan seçilmelidir. Bu koşullar ayarlandıktan sonra arıların sudan ve onlara zarar verebilecek her türlü ortamdan uzak tutulacağı yüksek ve kuru bir yer tercih edilmelidir. Arıcılıkta hijyen oldukça önemli bir konudur. Kovanların düzenli olarak temizlenmesi ve olası hastalıklara karşı önlem alınması gerekmektedir. Kovanların temizliğinin yanı sıra çevresinin de temiz tutulması gerekmektedir.
Arıların sağlıklı bal oluşturabilmesi adına onlara düzenli olarak besin sağlanmalıdır. Bu konuda yapılması gereken polen ya da şeker suyu takviyesini kovanlara uygulamaktır. Bu verilen desteğin dışında kovanın çevresinde bulunan bitki örtüsü kontrol edilerek tedarik edilmesi gereken nektar kaynaklarının kontrollerinin de düzenli olarak gözden geçirilmesi gereklidir. Arıcıların kovan bakımları dışında kendilerine de dikkat etmeleri gerekmektedir. Bu alanda çalışan görevlilerin uygun kıyafetleri giyip, buna uygun arıcılık malzemeleri kullanmaları gerekir. ebalım ailesi dikkat edilmesi gereken hususlara uyarak, sağlıklı, besin değeri yüksek ve kaliteli bir koloniye sahip olmaktadır.
Arıların beslenmesinde dışarıdan besleme durumu koloniler için zorunluluk olmadığı müddetçe sınırlandırılması gereklidir. Arıların şekerle aşırı beslenmeleri bal-polen kalitesinin düşmesine ve sağlıksız bal oluşmasını neden olmaktadır. Bu yolla beslenmesi yapılan arıların sağlık durumları bozulur ve koloni için ilaç kullanım gerekliliğini arttırır. Bu nedenle arıların beslenmeleri mevcut mevsime göre ayarlanmalıdır. Arıcılık ile uğraşanların uzun çiçeklenme dönemine sahip ve nektar verimi açısından öne çıkan ağaçların ya da yıllık olan bitkilerin bulunduğu bölgelerin tercih edilmesi önemli bir ekonomik destek sağlamaktadır.
Arı beslenmesinde belirli oranlarda şeker (pudra şekeri ve sakkaroz gibi), limon, yumurta sarısı, tuz, bal-polen, yağsız toz süt, sirke, soya unu, limon tuzu, bira mayası bulunurken antibiyotik kullanımı kesinlikle yasaktır. Arı beslenmesinde kullanılmaması gerekenler ise:
gibi besinler olarak belirlenmiştir. ebalım kontrolünde üretimi gerçekleşen ballarda bu maddelerden herhangi birine rastlamak mümkün değildir.
Arıcılık mesleği için gerekli olan en temel malzeme kovanlardır. Arıların yaşam alanlarını oluşturabilmek için kovanlar kullanılmaktadır. Genel olarak ahşap malzemeler kullanılarak yapılan kovanlar tercih edilmektedir. Terci edilen kovanlara peteklerin yerleştirilmesi ile de arılar bu kovanlarda yaşamaya ve çalışmaya başlar. Kovanlar çevresel faktörlerden (çöplük, sanayi atıkları, yol, tarımsal ilaçlama, bataklık vb.) ve kirli sulardan uzak yerlere yerleştirilmelidir. Yazın güneş, kışın yağmur ve direkt rüzgar almayan yerlere, başka bir deyişle dış faktörlerden etkilenmeyecekleri şekilde kovanlar yerleştirilmelidir. Bir kovanın yerleşimi ne kadar doğru kontrol edilip yerleştirilirse elde edilecek ürünün verimi de bir o kadar etkili olacaktır. Arılar için kovanların yakınlarında kaliteli ve içebilecekleri bir su kaynağı bulundurulmalıdır.
Bal sağım makineleri arıcılık faaliyetlerinde kullanılmakta olan ve hızlı bir biçimde balın sağılmasını sağlayan araçlardır. Söz konusu olan bu makineler ile arıcılar elde etmek istedikleri balın daha verimli bir biçimde toplanmasını sağlar. Makineler genel olarak manuel ve elektrikli bir biçimde çalışan bir sisteme sahiptir. Elektrikli olan makinelerde bir motor gücü bulunmakta olup süzme işlemi otomatik bir biçimde gerçekleştirilir. Bu tür makineler daha büyük oranda bal üretebilir bu nedenle ticari amaçla arıcılık yapan kişiler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. Elektrikli makinelerde peteklerin çerçevesinden çıkartılmasına gerek olmaksızın direkt bir biçimde makineye yerleştirilmesi yeterlidir. Manuel olan makinelerde ise el gücü ile çalıştırılan basit bir yapı mevcuttur. Manuel makinelerde peteklerin çerçeveden çıkartılması gerekir ve bu işlemden sonra el pompası veya diğer mekanizmalar ile petekten bal sağma işlemi gerçekleştirilmelidir. Manuel bal sağım makineleri genel olarak daha küçük ölçekli olan işletmeler ya da hobi olarak kendileri için üretim yapan arıcılar tarafından kullanılmaktadır. Bu makinelerin kullanılmasında ki en önemli avantaj balın hijyenik bir şekilde toplanmasını sağlamaktır. Makine içerisinde bulunan filtreler aracılığıyla yabancı maddelerden temizlenerek sağılan bal, daha kaliteli ve sağlıklı hale gelmektedir. Makinelerin kullanılması sonucunda kazanılan zaman tasarrufu ile süzme işlemi çok daha hızlı gerçekleşmektedir. Ancak bu makinelerin doğru kullanılması oldukça büyük bir önem arz etmektedir. Peteklerin makineye yerleştirilmesinde dikkat edilmeli ve filtrelerin düzenli olarak temizlenmesi gereklidir.
Kovandaki diğer işlerin kolaylaştırılması amacıyla başka ekipmanlar da kullanılmaktadır. Bu ekipmanlardan içerisinde ilk sırada bal süzgeçleri yer almaktadır. Bal süzgeçleri sayesinde balın içerisinde bulunan bal mumu parçacıklarının ve diğer yabancı maddelerin temizlenmesi sağlanır. Böylece balın daha saf hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
Arıcılık malzemeleri söz konusu olduğu zaman duman makinesi de oldukça sık bir şekilde kullanılan araçlardan biridir. Duman makinesi ( Körük ) aracılığıyla kovana duman verilerek arıların sakinleşmesi hedeflenir. Bu sakinliğin sağlanması ile de arıcı daha rahat bir biçimde kovana müdahale edebilir.
Arıcı olabilmek için en gerekli malzemelerden biri de arıcı elbisesidir. Arıcı elbisesinin yapılış amacı arıcıların arılardan korunmasıdır. Çoğunlukla beyaz renkte olup uzun kollu, kapüşonlu ve üzerinde fileye benzer bir ağ ile yapılmaktadır. File sayesinde kişinin yüzü hem korunurken hem de görüşü engellenmemektedir. Bu tür malzemelerin yanı sıra farklı boyutlarda fırçalar da arıcılık malzemesi olarak kullanılır. Fırçalar ile çerçeveden veya peteklerden gelen fazla yağlamaların temizlenmesi ve kolonilerde meydana gelen tozun arındırılma işlemleri yapılır. Böylece arıların ihtiyaç duydukları ve ebalım tarafından çok fazla önem verilen hijyen sağlanmış olur. Kolonide bulunan kraliçe arıyı kontrol edebilmek için ise plastik veya metalden yapılan özel tutucular kullanılmaktadır.
Verimli ürünler alınabilmesi için arıcılığın yapılacağı belirlenen yerleşim bölgesinde kendi çevresine uygun bir ırk ya da meleziyle (F1) ürün yapılması tavsiye edilmektedir. Gezginci arıcılık ile uğraşanlar için ise kullanılan arının türüne göre alan tercihi yapılarak uygun bulunan alanlara götürülmesi gerekmektedir.
Arı ıslahında; verim yüksekliği, saldırgan davranış göstermeyen ve hijyenik bir davranış gösteren kolonilerden ana üretim yapılarak ırk seleksiyonu yapılabilmektedir. Bu sayede verim arttırılır, saldırganlık azaltılır, sağlıklı ve daha az ilaç kullanan kolonilerin üretilmesiyle arıcılığa devam edilebilir.
Ayrıca arıcılıkta bir taşınma söz konusu olduğunda taşıma kasalarına da ihtiyaç duyulmaktadır. Taşıma kasalarının sayesinde kolonilerin güvenli bir şekilde taşınmaları sağlanmaktadır.
Son olarak işleme aşaması için gerekli olan üretim ekipmanları bulunmaktadır. Bunlar ise kutulama makineleri, bal kelepçeleri, balmumu eritme kazanları gibi malzemelerdir.
Ebalım ile hedeflenen amaca uygun ve doğru şekilde kullanılarak sağlıklı ve kaliteli ballar üretilmektedir.